ทารกเกิดก่อนกําหนด เป็นปัญหาสําคัญทางด้านสุขภาพอนามัยแม่และเด็กทั่วโลก ในแต่ละปีจะมีเด็กที่ เกิดก่อนกําหนดจํานวน 15 ล้านคนหรือทุก ๆ 1 ใน 10 ของเด็กแรกเกิดทั่วโลก (World Health Organization, 2016) และใน 184 ประเทศจะพบอุบัติการณ์ของการเกิดก่อนกําหนดร้อยละ 5-18 (WHO, 2016) ซึ่งองค์การ อนามัยโลกได้กําหนดเกณฑ์การเกิดก่อนกําหนดไม่สูงกว่าร้อยละ 5 โดยในประเทศท่ีพัฒนาจะพบอุบัติการณ์ร้อยละ 5-7 ในประเทศไทย สถิติการเกิดก่อนกําหนด ร้อยละ 8-10 (วรรณี แก้วคงธรรม, 2557) สถิติทารกเกิดก่อน กําหนดในประเทศไทย พ.ศ. 2560 มีอัตราการเกิดก่อนกําหนด สถิติภาคเหนือร้อยละ 8.41 ภาคกลาง ร้อยละ 7.95 ภาคตะวันออกเฉียงเหนือร้อยละ 8.36 ภาคตะวันออกร้อยละ 5.7 ภาคใต้ร้อยละ 7.71 ใน 1,000 ทารกเกิดมีชีพ (กลุ่มข้อมูลข่าวสารสุขภาพ สํานักงานนโยบายและยุทธศาสตร์, 2560) พบได้ถึงร้อยละ 10-12 ของอัตราการคลอดในแต่ละปี
ถึงแม้ว่าปัจจุบันจะมีการพัฒนาระบบการดูแลทารกเกิดก่อนกําหนดดีข้ึน แต่ทารกกลุ่มน้ีมีความเสี่ยงสูงต่อ การเจ็บป่วย และเสียชีวิตได้ เนื่องจากปอด สมอง และหัวใจ ของทารกเกิดก่อนกําหนด ทํางานไม่สมบูรณ์ จึงมีภาวะ หายใจลําบาก หยุดหายใจ ขาดออกซิเจน ส่วนใหญ่แล้วทารกจะมีน้ําหนักตัวน้อยร่วมด้วย บางรายอาจมี ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงมากข้ึน เช่น เลือดออกในโพรงสมอง โรคปอดเรื้อรัง ทารกกลุ่มนี้ได้รับการดูแลรักษาเป็น ระยะเวลานานจึงมีค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูง ใน พ.ศ. 2553 ได้ประมาณค่าใช้จ่ายในการดูแลทารกเกิดก่อนกําหนด ในหอผู้ป่วยทารกระยะวิกฤต ประมาณ 2,053.80 ล้านบาทต่อปี (กระทรวงสาธารณสุข, 2561)
เด็กเกิดก่อนกําหนด หมายถึง การคลอดก่อนกําหนด 37 สัปดาห์ หรือ 259 วัน ไม่คํานึงถึงนํ้าหนักตัวแรกเกิด (Askin& Wilson,2007) ลักษณะของทารกคลอดก่อนกําหนดที่เรามองเห็น ก็คือ มีรูปร่างลําตัว แขนขามีขนาดเล็ก ศีรษะมีขนาดใหญ่เมื่อเทียบกับขนาดลําตัว กะโหลกศีรษะนุ่ม รอยต่อกระโหลก ศีรษะและกระหม่อมกว้าง
ผิวหนังบาง ไขมันใต้ผิวหนังน้อย มองเห็นเส้นเลือดฝอย
มีขนอ่อนมากโดยเฉพาะหน้าผาก ไหล่ ต้นแขน
ใบหูอ่อนนุ่ม งอพับได้ กางคืนกลับได้ยากเนื่องจากกระดูกอ่อนน้อย
หัวนมแบนราบ
เส้นลายฝ่าเท้าน้อย
อวัยวะเพศชาย อัณฑะไม่ลงถุง มีรอยย่น
อวัยวะเพศหญิงเห็น แคมนอก แคมใน และ คริตอริสชัดเจน
ปัญหาและผลกระทบของทารกเกิดก่อนกำหนด
1.ระบบหายใจ เนื่องจากระบบหายใจของทารกเกิดก่อนกำ หนดจะเจริญเติบโตและพัฒนาการไม่สมบูรณ์ ส่งผลกระทบต่อ ความสามารถของทารกที่จะอาจมีอาการหยุดหายใจหรือหายใจลำบากทำให้ต้องใส่เครื่องช่วยหายใจและ อุปกรณ์เครื่องมือทางการแพทย์ที่ช่วยหายใจ
2.ระบบการควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย ทารกคลอดก่อนกําหนดจะมีการสูญเสียความร้อนได้ง่าย(London et al.,2003) อาจมีผลทําให้ทารกมีอุณภูมิกายต่ำได้ จึงจําเป็นต้องให้อยู่ในตู้อบเพื่อรักษาอุณภูมิกายให้เหมาะสม ต้องนอนในตู้อบ
3.ระบบทางเดินอาหาร มีความจุของกระเพาะอาหารน้อย หูรูดกระเพาะอาหารยังไม่ดี การดูดซึมของกระเพาะ อาหารยังไม่ดี ทําให้ไม่สามารถดูดเองได้ จําเป็นต้องใส่สายยางให้อาหารทางปาก
4.ระบบภูมิคุ้มกัน ทารกคลอดก่อนกําหนด จะได้รับภูมิคุ้มกันจากมารดาน้อยและผิวหนังบาง ทําให้ทารกมีโอกาส เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย ดังนั้นคุณแม่และคนที่สัมผัสเด็กจึงต้องป้องกันการแพร่กระจายเชื้อให้เด็ก เช่น การล้าง มือ การจํากัดคนเข้าเยี่ยม (ศรีสมบูรณ์ มุสิกสุคนธ์และคณะ,2555) และการสวมหน้ากากอนามัย
